Problem głodu i niedożywienia w Polsce: potrzeba pilnej dyskusji o rolnictwie i produkcji żywności
W Polsce, pomimo powszechnego przekonania, że problem głodu i niedożywienia dotyczy głównie krajów globalnego Południa, setki tysięcy osób, w tym dzieci i seniorzy, borykają się ze skrajnym ubóstwem. W efekcie wielu z nich doświadcza głodu lub niedożywienia, co prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak otyłość, anemia, cukrzyca, a nawet choroby nowotworowe. Równocześnie, rolnicy odpowiedzialni za produkcję żywności zmagają się z wysokimi kosztami produkcji, niestabilnymi cenami skupu i nieprzewidywalnymi warunkami wynikającymi z kryzysu klimatycznego. W obliczu tych wyzwań marnowanie żywności wciąż pozostaje ogromnym problemem.
Według raportu Federacji Polskich Banków Żywności „Niedożywienie i głód w Polsce” z 2023 roku, niemal 78% osób korzystających z pomocy charytatywnej odczuło pogorszenie swojej sytuacji ekonomicznej w ciągu ostatniego roku. Ponad połowa z nich musiała zaciągać długi, aby móc kupić jedzenie, a co czwarta osoba mogła sobie pozwolić na pełny ciepły posiłek tylko raz dziennie. Z badań wynika również, że 19% osób regularnie odczuwa głód, a 80% przynajmniej raz doświadczyło go w ciągu roku.
Dr Paulina Sobiesiak-Penszko, dyrektorka Programu Zrównoważonego Rozwoju i Polityki Klimatycznej w Instytucie Spraw Publicznych oraz ekspertka Koalicji Klimatycznej, podkreśla, że problem głodu i niedożywienia w Polsce jest poważny, a jednocześnie często ignorowany. Oprócz rosnących cen żywności, problemem jest również niska jakość dostępnych produktów, które często są wysoko przetworzone i ubogie w wartości odżywcze.
Sytuacja rolników w Polsce jest równie trudna. Niskie ceny skupu i wysokie koszty produkcji sprawiają, że wielu z nich znajduje się na granicy opłacalności, co prowadzi do coraz częstszych decyzji o rezygnacji z prowadzenia gospodarstw rolnych. Jak wskazuje dr Sobiesiak-Penszko, wielu rolników zmaga się z nieprzewidywalnymi warunkami rynkowymi, rosnącymi kosztami produkcji oraz wpływem kryzysu zbożowego spowodowanego napływem produktów rolnych z Ukrainy. Badania Instytutu Spraw Publicznych pokazują, że 36% gospodarstw rolnych ocenia swoją sytuację finansową jako złą lub bardzo złą, a ponad połowa odnotowała straty w 2022 roku.
Dodatkowo, w polskich gospodarstwach domowych marnuje się ogromne ilości żywności, co jest kolejnym poważnym problemem. W rolnictwie obserwuje się również coraz większe użycie środków chemicznych, co prowadzi do degradacji gleby i zanieczyszczenia wód, a w konsekwencji wpływa negatywnie na zyski rolników.
Ekspertka zwraca uwagę na potrzebę poważnej dyskusji na temat rolnictwa i produkcji żywności w Polsce. W ostatnich dekadach konsumenci stracili kontakt z rolnikami i nie rozumieją procesu produkcji żywności, co najlepiej obrazują ostatnie protesty rolnicze w Polsce i Europie. Badania pokazują, że Polacy coraz częściej chcieliby kupować żywność lokalną, bezpośrednio od rolników, jednak brak rozwiniętej infrastruktury, takiej jak lokalne targowiska, utrudnia realizację tego celu.
Rolnicy są otwarci na wprowadzanie zmian sprzyjających ochronie środowiska, ale istnieje rozdźwięk między deklaracjami a rzeczywistymi działaniami w tym zakresie. Pomimo poparcia dla zmian systemowych, takich jak rozwój rolnictwa ekologicznego czy ograniczenie hodowli przemysłowej, większość rolników nie planuje wdrażać takich działań w najbliższych latach.
Zmiany klimatyczne mają coraz większy wpływ na rolnictwo w Polsce. Sektor ten doświadcza coraz częstszych susz, przymrozków i pojawiania się nowych szkodników, co zagraża stabilności produkcji rolnej. Dlatego kluczowe jest wprowadzenie działań mających na celu ochronę ekosystemów, zgodnie z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu oraz strategii „Od pola do stołu”. Bez ochrony przyrody, rozwój rolnictwa i produkcja żywności w Polsce staną się coraz bardziej zagrożone.
